Fred Wander

Fred Wander
Persona informo
Naskiĝo	5-an de januaro 1917 (1917-01-05) en Vieno
Morto	10-an de julio 2006 (2006-07-10) (89-jaraĝa) en Vieno
Tombo	Kleinmachnow
Lingvoj	germana
Loĝloko	Kleinmachnow • Vieno
Ŝtataneco	Aŭstrio
Familio
Edz(in)o	Maxie Wander (1956–1977)
Okupo
Okupo	verkisto ĵurnalisto

Fred WANDER (naskiĝinta Fritz Rosenblatt la 5-an de januaro 1917 en Vieno, mortinta samloke la 10-an de julio 2006) estis aŭstra verkisto.

Vivo

Estante filo de malriĉaj elmigrantoj el Galicio li frekventis lernejojn dum sep jaroj kaj estis i.a. lernoknabo en la komercado per tekstilaĵoj okupiĝojn. Post Anschluss en 1938 li fuĝis tra Svisujo al Franclando; post la batalo de Francio li transloĝigis la Marsejlo de kie li deportiĝis al la koncentrejo de Buchenwald. Liaj gepatroj estis murditaj en Aŭŝvico. Wander post la Dua mondmilito ekdeĵoris kiel ĵurnalisto kaj fotoreportisto en Vieno. En 1950 li aniĝis al Komunista Partio de Aŭstrio. En 1955 li partoprenis la unuan studsesion de Literaturinstitut Johannes R. Becher en Lepsiko. Post edzinigo de Elfriede Brunner (verkista nomo: Maxie Wander) li transloĝigis en 1958 al Kleinmachnow kie li fariĝis liberprofesiulo. En 1983 li forlasis kun la tria edzino GDR kaj revenis Vienon.

Graveco

En la verkaro li ofte temigis spertojn el naziaj koncentrejoj. La ĉefverko de li estis Der siebente Brunnen. Laŭ memtakso Wander difinis sin el la tradicio de ĥasidisma rakontadarto. Krom romanoj kaj rakontoj li publikigis teatraĵojn, vojaĝan literaturon kaj porjunulaĵoj.

Honoroj kaj premioj

• 1966 Theodor-Fontane-Preis des Bezirks Potsdam
• 1972 Heinrich-Mann-Preis
• 1996 Österreichischer Würdigungspreis für Literatur
• 2003 Theodor-Kramer-Preis
• 2006 Literaturpreis der Stadt Wien
• 2009 Wingate Literary Prize

Verkoj

tomboŝtono por Maxie kaj Fred Wander, arbara tombejo de Kleinmachow

• Vierundzwanzig Stunden aus dem Leben eines Reporters, 1954
• Taifun über den Inseln, 1957
• Korsika – noch nicht entdeckt, 1959
• Bandidos, 1963
• Doppeltes Antlitz. Pariser Impressionen, 1966 (kun 174 fotoj de la Wander-oj)
• Nicole, 1971
• Der siebente Brunnen, 1971; noveldono 2005
• Holland auf den ersten Blick, 1972
• Ein Zimmer in Paris, 1975
• Provenzalische Reise, 1978
• Hotel Baalbek, 1991, republikigo 2007 kun postparolo de Erich Hackl
• Josua läßt grüßen. Der Bungalow. Zwei Stücke, 1979
• Das taubengraue Haus, 1977
• Patrique, Patrique, 1983
• Das gute Leben, 1996, pliampleksigita noveldono 2006 sub la titolo Das gute Leben oder Von der Fröhlichkeit im Schrecken. Erinnerungen, ISBN 3-89244-855-8

eldonistece

• Maxie Wander: Leben wär' eine prima Alternative. Tagebücher und Briefe, 1979
• Maxie Wander: Ein Leben ist nicht genug. Tagebuchaufzeichnungen und Briefe. Kun antauparolo de Fred Wander, 1990. ISBN 3-518-45963-5

Literaturo

• Walter Grünzweig, Ursula Seeber (eld.): Fred Wander, Leben und Werk, Weidle Verlag Bonn 2005, ISBN 978-3-931135-88-1
• Konstantin Kaiser: Wander, Fred. Ĉe: Andreas B. Kilcher (eld.): Metzler Lexikon der deutsch-jüdischen Literatur. Jüdische Autorinnen und Autoren deutscher Sprache von der Aufklärung bis zur Gegenwart. Dua eldono. Metzler, Stuttgart/Weimar 2012, ISBN 978-3-476-02457-2, p. 523-524
• Susanne Blumesberger, Michael Doppelhofer, Gabriele Mauthe: Handbuch österreichischer Autorinnen und Autoren jüdischer Herkunft 18. bis 20. Jahrhundert. Band 3: S–Z, Register. Eldonis Österreichische Nationalbibliothek. Saur, München 2002, ISBN 3-598-11545-8, p. 1425.
• Wander en biografia dataro de GDR

Eksteraj ligiloj

• Informoj pri Fred Wander en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
• https://www.literaturepochen.at/exil/a5078.html
• prelego de Hans Höller, junio 2001
• Fred-Wander-Archiv